Światowy Dzień Wody

22 marca każdego roku obchodzimy  Światowy Dzień Wody

Święto to ustanowiono w 1992 roku, z powodu braku czystej wody dla  ponad miliarda ludzi na świecie. Jak prognozuje ONZ, sytuacja będzie się pogarszać. Do roku 2025 prawie 3 miliardy ludzi nie będą miały co pić.

 Według Światowego Forum Ekonomicznego woda stała się najbardziej pożądanym surowcem naszych czasów, a kryzysy związane z dostępem do niej to największe wyzwanie gospodarcze. Tylko 10 proc. dostępnych zasobów jest używane przez gospodarstwa domowe, 20 proc. pochłania przemysł, a aż 70 procent – rolnictwo.

Problem dotyczy nie tylko pustynnych rejonów, ale także dotkniętych zmianami klimatu krajów rejonu Morza Śródziemnego, Cypru, Hiszpanii, Malty czy Włoch. Nawet Polska znalazła się wśród krajów bliskich 20-procentowego krytycznego („stresowego”) poziomu Water Exploitation Index, który mierzy konsumpcję wody jako procent odnawialnych rezerw rocznych.

Jak ważna jest dla nas woda, uświadomi nam kilka faktów:

– nasz organizm składa się w 70-75 % z wody;

– niektóre rośliny składają się w 95% z wody;

– woda nie tylko wypełnia wszystkie komórki organizmów żywych, ale też je otacza;

– rozkład wody zachodzący w komórkach roślinnych to główne źródło tlenu, którym oddychamy;

-jest potrzebna do oddychania, nawilża wdychane powietrze i chroni ważne dla życia narządy;

– woda pomaga w utrzymaniu stabilnej temperatury organizmu;

– nie zawiera kalorii, więc nie jest składnikiem energetycznym, ale umożliwia przemianę pożywienia w energię;

Ile wody powinniśmy spożyć :

Aby nasz organizm funkcjonował prawidłowo, musimy dostarczyć mu ok. 2,5 l wody , ponieważ tyle wydalmy jej w ciągu doby. Tracimy ją z: moczem (ok.55 %), potem (ok.20%)

wydychanym powietrzem (20%), oraz kałem (5%).

Aby zrekompensować straty zaleca się wypijanie ok. 1,5 l płynów dziennie. Część wody (ok. 1 l) należy dostarczyć w spożywanych pokarmach, pamiętając, że szczególnie dużo zawierają jej owoce i warzywa (melon 92%, truskawki 90%, ogórek 96%).

Należy jednak pamiętać, aby ilość dostarczanych płynów dostosowywać do aktualnych potrzeb organizmu. Powinno się wypijać ich więcej w upalne dni, podczas choroby i wysiłku fizycznego (w ekstremalnych przypadkach nawet 10 l na dobę).

Odwodnieniu organizmu sprzyja stosowanie diet odchudzających, picie dużych ilości alkoholu, kawy i herbaty (ze względu na właściwości moczopędne). Intensywny wysiłek fizyczny w wysokiej temperaturze może przyczynić się do straty nawet 5 litrów wody.

Do najczęstszych objawów odwodnienia należą:

• zwiększone pragnienie,
• suchość w ustach (w tym suchy język),
• oddawanie moczu o mniejszej objętości, intensywniejszym zapachu i ciemniejszej barwie,
• mniejsza elastyczność skóry,
• osłabienie,
• bóle i zawroty głowy,
• drżenie mięśni,
• przyspieszone tętno.

Odwodnienie 20-procentowe może prowadzić do utraty przytomności, obrzęku języka, a nawet do śmierci, zwłaszcza u osób starych i niemowląt. Przyczyną odwodnienia bywa nie tylko niepicie wody, ale również drakońska dieta, alkoholizm, cukrzyca, gwałtowna biegunka, krwotok, wymioty, oparzenia lub długotrwała gorączka. Przy długotrwałym odwodnieniu grozi nam zatrucie na skutek nagromadzenia toksycznych produktów przemiany materii.

Już wiemy, jak ważna jest dla nas woda i ile musimy jej wypić. Pytanie: Jaką wodę pić? Źródlaną, mineralną, a może po prostu kranówę?

Woda mineralna: Warto dobrze zapoznawać się ze składem minerałów podanym na butelce, bo określenie „naturalna woda mineralna” jest bardzo szerokie, w tej grupie znajdują się wody o bardzo zróżnicowanym składzie mineralnym. Przy większym wysiłku najlepsza będzie zwykła woda wysokozmineralizowana, przy treningu bardzo intensywnym lepsze będą izotoniki, natomiast w normalnych warunkach powinno się pić wodę niskozmineralizowaną.

Woda źródlana: Tutaj ważną rolę odgrywają składniki, które powinny być limitowane w codziennej diecie (sód, chlorki, siarczany, fluorki). Te wody zalicza się najczęściej do nisko i średniozmineralizowanych.

Zarówno woda mineralna, jak i źródlana, źle przechowywana, może być narażona na skażenie mikrobiologiczne.

Woda kranowa: Narzekamy nieraz na jakość wody wodociągowej, np. na smak lub zapach chloru. Pamiętajmy jednak, że jest skrupulatnie dezynfekowana i uzdatniana, jak również badana przez laboratorium wewnętrzne wodociągów oraz jednostki zewnętrzne np. sanepid.
Wyniki badań wody prowadzonych w gminie Bogatynia, dostępne są na stronie internetowej BWiO. S. A. w zakładce laboratorium.

Woda ta nie musi być poddawana dodatkowym procesom filtracji, zwłaszcza że mogą one powodować wtórne zanieczyszczenie np. mikroorganizmami. Woda przepuszczona przez filtry działające na zasadzie osmozy ma właściwości wody destylowanej i jest szkodliwa, bo wypłukuje minerały z organizmu.

Połowa Polaków czerpie wodę z własnych ujęć, która, choć nie pachnie chlorem, bywa skażona.

Woda w ponad jednej trzeciej polskich studni jest zła. Lekceważymy zasady bezpieczeństwa. Z oszczędności na wsiach budowało się  nieszczelne szamba, by je rzadziej opróżniać (zawartość przecieka do gruntu i zatruwa warstwy wodonośne). Nie przestrzega się  często przepisów nakazujących zachowanie odpowiedniej odległości studni od szamba i budynków gospodarczych i  nieświadomie pije coś, co jest ściekiem.

W sąsiedztwie pól uprawnych, największym zagrożeniem są składniki środków ochrony roślin (pestycydy) i nawozów zawierających sole amonowe, czy związki azotowe.

Z kolei w pobliżu dużych aglomeracji albo uczęszczanych dróg do gleby przenikają m.in. odpady przemysłowe i metale ciężkie jak: ołów, arsen, kadm, rtęć. Picie skażonej nimi wody prowadzi po latach do poważnych chorób, bo szkodliwe substancje kumulują się w naszym organizmie.

Jeżeli  posiadamy własną studnię i spożywamy z niej wodę, należy kategorycznie taką wodę badać. Warto wiedzieć, czy dezynfekcja jest skuteczna i czy nie ma bakterii. Jeśli chcemy być zdrowi, musimy zadbać o wodę wysokiej jakości.

Aby się o tym przekonać, najlepiej zlecić badania w laboratorium. Odpłatnie bada się np. mętność, barwę, zapach, oraz zawartość związków azotowych (amoniaku, azotynów, azotanów), żelaza i manganu, a także tzw. twardość ogólną (ilość wapnia i magnezu, która mówi o tym, czy do prania lub zmywarki przyda się zmiękczacz). Wykonuje się też analizę  pod kątem obecności szczególnie groźnych bakterii.

Pełne badanie kosztuje ok. 250 zł. Od momentu dostarczenia próbki do laboratorium (lub pobrania jej przez pracownika laboratorium) na wyniki czeka się maksymalnie 7 dni.

Kilka faktów o wodzie dla ciekawych świata i przyrody: 

• Hydrosfera, czyli wodna powłoka Ziemi, obejmuje wody powierzchniowe, podziemne i atmosferyczne, występujące w przyrodzie w trzech stanach skupienia. Gromadzą się one w oceanach, morzach, jeziorach, rzekach, bagnach, pokrywie śnieżnej, lodowcach a także pod powierzchnią ziemi, wypełniając wolne przestrzenie w obrębie warstw skalnych. Łącznie 97,5 % objętości hydrosfery stanowią wody słone, do których zalicza się wody mórz oraz oceanów, część wód podziemnych oraz wody słonych jezior. Pozostałe 2,5 % obejmuje wody słodkie.
• Ziemia to zamknięty system, tzn., że rzadko traci zasoby wodne. Taka sama ilość wody występuje dziś, jak i milion lat temu.
• Człowiek odczuwa pragnienie, gdy straci chociaż 1% z całkowitej ilości wody, jaką posiada w ciele.
• Waga, którą gubimy po ćwiczeniach jest wagą wody, a nie tkanki tłuszczowej.
• Woda nie przedostaje się przez ściany żołądka, bo jego błona śluzowa jest dla niej nieprzepuszczalna.
• Największymi zasobami wody, rzędu kilkuset tysięcy m3 na osobę w ciągu roku, dysponują: Islandia, Gujana i Surinam. Zasoby wodne na Islandiiwynoszą około 520 tys. m³ na osobę. Dla porównania, w Polsce na jednego mieszkańca przypada zaledwie 1,4 tys. m³ wody pitnej na osobę. (Dane z 09.2016 Bank Świtowy)
• Średnie zużycie wody w Polsce: 100 litrów na osobę dziennie (w miastach).
• Jest możliwe spożycie zbyt dużej ilości wody. Wydajność naszych nerek wynosi około 0,6-1,5 l moczu na godzinę. Więc jeśli pije się więcej niż te ilości, lub z przyczyn chorobowych nie możemy pozbyć się odpowiednio szybko wody z naszego organizmu, może wystąpić zjawisko przewodnienia organizmu. Symptomy przewodnienia to m.in. nudności, torsje, duszność, obrzęki, narastające zaburzenia świadomości, skurcze mięśni, drgawki a nawet w skrajnych przypadkach śpiączka.
• Najgłębsze miejsca: Głębia Challengera w Rowie Mariańskim to najgłębszy punkt we wszystkich oceanach Ziemi. Jej dno sięga 10911 m poniżej poziomu morza. Na dnie Rowu Mariańskiego woda wywiera ciśnienie 108,6 MPa czyli ponad 1000-krotnie wyższe niż normalne ciśnienie atmosferyczne.
• Najbardziej słony akwen: Na pograniczu Jordanii i Izraela znajduje się Morze Martwe, które jest ogromnym jeziorem. Woda w nim ma tak dużą gęstość, że nawet człowiek nie umiejący pływać unosi się na jej powierzchni. Gęstość wód Morza Martwego jest duża ze względu na jego duże zasolenie. W zwykłej wodzie morskiej znajduje się około 2-3% soli. Morze Martwe zawiera jej aż 24%.
• W jakiej temperaturze wrze wodana szczycie Mount Everest?

68°C !  Tem­pe­ra­tu­ra wrzenia wody zależy od ci­śnie­nia. W pobliżu kominów hy­dro­ter­mal­nych na dnie oceanów woda może po­zo­stać w stanie płynnym w tem­pe­ra­tu­rze kil­ku­set stopni Cel­sju­sza.

• Które ze statków służą najdłużej?

Frach­tow­ce z Wiel­kich Jezior. Słodka woda wy­wo­łu­je w dużo mniej­szym stopniu ko­ro­zję, niż słona, dlatego wiele jed­no­stek przez długie lata służy na Wiel­kich Je­zio­rach Ame­ry­kań­skich. St. Mary’s Chal­len­ge­r, zbu­do­wa­ny w roku 1906 – czyli wcze­śnie­j, niż Ti­ta­nic, zakończył służbę w 2013 roku.

• Które koty lubią wodę?

Tygrysy żyjące w po­łu­dnio­wo­-w­schod­niej Azji są w za­sa­dzie zwie­rzę­ta­mi ziem­no­-wod­ny­mi. Spę­dza­ją wiele czasu w wodzie, polują na ryby i są w stanie daleko pływać (do kil­ku­na­stu ki­lo­me­tró­w). Młode tygrysy uwiel­bia­ją zabawy w wodzie, a dorosłe często za­ży­wa­ją kąpieli dla ochło­dy.

• Ile lat ma Morze Bałtyckie?

12 000 lat. Bałtyk jest jednym z naj­młod­szych mórz świata. Powstał dopiero po za­koń­cze­niu epoki lo­do­wej. Prze­cho­dził kilka etapów roz­wo­ju. W swojej hi­sto­rii był na prze­mian je­zio­rem i morzem.

• Jaki dźwięk słychać w pobliżu góry lodowej?

Szum bąbelków.  Góra lodowa to fragment lodowca, w którym uwię­zio­ne pę­che­rzy­ki po­wie­trza zostały sprężone pod ci­śnie­niem lodu. Gdy taki lód zaczyna się topić pod po­wierzch­nią wody, pę­che­rzy­ki po­wie­trza są uwal­nia­ne, bły­ska­wicz­nie się przy tym roz­prę­ża­jąc. Efekt przy­po­mi­na roz­pusz­cza­nie w wodzie tabletki mu­su­ją­cej i nazywany jest przez po­lar­ni­ków „Bergie Selt­ze­r”, przez analogię do po­pu­lar­nych tabletek Alka Seltzer.

• Sporty wodne:np. hokej podwodny: Ten sport rozgrywany jest na dnie basenu zazwyczaj na głębokości od 2 do 3 m.

Gracze dwóch 6 osobowych drużyn starają się tak manewrować ciężkim krążkiem by trafił on do bramki przeciwnika. Mecz składa się z dwóch części po 15 minut a gracze wypływają tylko wtedy, gdy muszą zaczerpnąć powietrza. Krążek waży ok. 1,5 kg , natomiast sama gra została wynaleziona w 1954 r. jako ćwiczenie dla płetwonurków pomagające utrzymać kondycję poza sezonem.

Przysłowia i powiedzenia  o wodzie:

– Chleb i woda, nie ma głoda.

– Cicha woda brzegi rwie.

– Dopóty dzban wodę nosi, dopóki się ucho nie urwie.

– Patykiem na wodzie pisane.

– Gość w dom, woda do zupy.

– Robić wodę z mózgu.

– W gorącej wodzie kąpany.

– Spływa jak woda po kaczce.

– Małe źródła tworzą wielkie wody.

– Głupota jest jak woda, wszystko w sobie pomieści.

– Wtedy się wodę szanuje, kiedy jej w studni brakuje.

– Rzucić kogoś na głęboką wodę.

– O chlebie i wodzie.

– Nie można wejść dwa razy do tej samej wody.

– W mętnej wodzie ryby łowi.

Opracowanie:  Anna Pawłowska                                                                                                       

Źródła:

Biologia- Solomon, Berg, Martin, Villee

National Geographic nr 4 kwiecień 2012 miesięcznik

www.poradnikzdrowie – miesięcznik Zdrowie

Inżynieria.com.- portal inżynieryjny

Forbes- nr 4/2016